Για το βιβλίο του Ηλία Γκρή Περί Ποιήσεως- Γαβριηλίδης, 2009.

Η φιλοσοφία της Ποίησης

«Μια δέσμη ιδεών μ’ επίκεντρο την ποίηση» χαρακτηρίζει σεμνά ο Ηλίας Γκρής τα στοχαστικά δοκίμιά του για την Τέχνη της Ποιήσεως (όπως θα έλεγε κι ο αλεξανδρινός…).

Το βιβλίο του Γκρή με τίτλο Περί Ποιήσεως αποτελεί μια κατάθεση ψυχής σχετικά με την πεμπτουσία της τέχνης του ποιητή, μια φιλοσοφική «ανάβαση» και περιδιάβαση στους δαιδάλους και τις ατραπούς της ποίησης, μια στοχαστική αναψηλάφηση του ποιητικού φαινομένου.

Μεστό από ιδέες και πυκνό σε νοήματα, το βιβλίο χαρτογραφεί σχεδόν στο σύνολό της την ποιητική ουσία, ένα πεδίο αρκετά ολισθηρό όσο και αξιοθαύμαστο. Στο κέντρο του προβληματισμού του συγγραφέα είναι η ποίηση, ενώ η στοχαστική του ματιά εξακτινώνεται σε ποικίλες πτυχές (γλώσσα, ερμηνεία, ρυθμό, συγκίνηση, ευαισθησία, αμφισβήτηση, κ.ά.) και συναρτήσεις της (παράδοση, ιδεολογία, μοναξιά, θάνατος, αλήθεια κ.ά.).

Ταξινομημένοι οι ποιητικοί-φιλοσοφικοί στοχασμοί του στο τρίπτυχο Αποχρώσεις και Αναστοχασμοί, Ο Δρόμος προς τα Μέσα και Επέκεινα της Ποιητικής, φωτίζουν μια εσωστρεφή διαδρομή που επιχειρείται όχι μόνο προς ένα φαινομενικά πολλαπλά εξερευνημένο χώρο αλλά και «ες αεί ανεξερεύνητο», όπως σημειώνει ο ίδιος ο συγγραφέας, όσο και μια κατάβαση στα ενδότερα του δικού του -και του εν γένει- ποιητικού «είναι» και «γίγνεσθαι». Δεν είναι τυχαίο που οι στοχασμοί αυτοί αναπτύχθηκαν παράλληλα με την ποιητική διαδρομή του Γκρή, γιατί καταγράφουν «τις παρατηρήσεις εκείνου, που, δεν στοχάζεται επειδή γράφει ποιήματα, αλλά γράφει ποιήματα επειδή από εσωτερική κλίση ή ανάγκη στοχάζεται, και διαρκώς αναστοχάζεται για το πολυσχιδές μυστήριο της ύπαρξης» (Περί Ποιήσεως: 206). Η όλη διαδικασία βιώνεται ως ένας «δαιμονικός αγώνας» αυτοκάθαρσής του ως ποιητή, μια προσωπική διερεύνηση και σχεδόν υπαρξιακή ψηλάφηση του οικείου χώρου και του εαυτού του. Για το λόγο αυτό, η φιλοσοφική ματιά του συγγραφέα απέχει πολύ από μηρυκασμούς ξένων απόψεων και αυθεντίες: αντανακλά την καθαρή, αντισυμβατική υποκειμενική πρόσληψη του ποιητικού φαινομένου από τη σκοπιά ενός ποιητή που αισθάνεται πως, αφού γράφει ποίηση, μπορεί να γράψει και σχετικά με την ποίηση. Ποιος θα αμφισβητούσε άλλωστε πως οι ποιητές μπορούν να συλλάβουν με μεγαλύτερη ευαισθησία και καθαρότερη ματιά φαινόμενα που ξεπερνούν το απτό και υλικό και ανάγονται στο επέκεινα;

Το βιβλίο αρχίζει με ένα γενικό λόγο «περί ποιήσεως», με τον οποίο ο συγγραφέας επιχειρεί να συνθέσει όλη τη δέσμη των ιδεών που περιέχονται στα επιμέρους κεφάλαια. Προτάσσεται η σχέση του ποιητή με τη γλώσσα σε όλες τις μορφές της, την καθημερινή, του δρόμου, της επιστήμης, της φιλοσοφίας κ.ά., από τον πλούτο, τη δομή και την υπόσταση της οποίας, με προσωπικό αισθητήριο, ο ποιητής νοηματοδοτεί και μεταρσιώνει το ποίημα. Για τον συγγραφέα, ο πλούτος της γλώσσας είναι οι φλέβες του ποιήματος, ενώ άλλα υλικά τα αντλεί ο ποιητής από την ευαισθησία του, την παράδοση ως αναβίωση του παρελθόντος, την ιδεολογία που ταμπουρώνει ή σωπαίνει τους ποιητές, τον πόνο που τους κεντρίζει και τροφοδοτεί την ποίηση, την αγωνία του ποιείν κτλ. Ο ποιητής θεάται ως μια άγρυπνη συνείδηση, ένας οραματιστής που παλεύει μέσα σ’ έναν αντιμαχόμενο κόσμο επιχειρώντας με «εκφραστικές δοκιμές κι ανατροπές» κι ενεργοποιώντας σύμβολα, να ψυχογραφήσει, ενίοτε αυτοαναλυόμενος, και να καταγράψει με φαντασία και ονειροπόληση, το εσωτερικό και εξωτερικό τοπίο, παρόν και παρελθόν.

Στην ενότητα «Πραγμάτωση της ποίησης», ο Γκρής ανοίγει το ποιητικό εργαστήρι του και μας αφήνει να παρατηρήσουμε τον τεχνίτη-ποιητή να δουλεύει, να αγωνιά και να παλεύει με τις λέξεις στην προσπάθειά του να δώσει σάρκα και οστά στην ποιητική του σύλληψη, να μορφοποιήσει «την αθέατη όψη του κόσμου», να εικονοποιήσει και «να καταφέρει το αληθινό ποίημα».